ยาในกลุ่ม GLP-1 receptor agonists (GLP-1 RAs) หรือที่คนทั่วไปเรียกสั้นๆ ว่า “ยา GLP-1” ได้รับความนิยมอย่างมากในการรักษาโรคเบาหวานชนิดที่ 2 และการลดน้ำหนัก อย่างไรก็ตาม เมื่อพูดถึงการใช้ยาเหล่านี้ในช่วงที่วางแผนจะมีบุตรหรือกำลังตั้งครรภ์ มีข้อมูลสำคัญที่ควรทราบ

ยา GLP-1 คือยากลุ่มที่ออกฤทธิ์คล้ายฮอร์โมนตามธรรมชาติในร่างกายที่ชื่อว่า GLP-1 ซึ่งมีหน้าที่หลักในการ :

• ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด โดยกระตุ้นการหลั่งอินซูลินและลดการหลั่งกลูคากอน
• ลดความอยากอาหาร และทำให้รู้สึกอิ่มนานขึ้น
• ชะลอการย่อยอาหาร ในกระเพาะอาหาร

ตัวอย่างยาในกลุ่มนี้ได้แก่ Liraglutide (Victoza, Saxenda), Semaglutide (Ozempic, Wegovy, Rybelsus), Dulaglutide (Trulicity) และ Tirzepatide (Mounjaro) เป็นต้น

ยา GLP-1 ทุกชนิดยังไม่ได้รับการอนุมัติให้ใช้ในระหว่างตั้งครรภ์ เนื่องจากยังไม่มีข้อมูลด้านความปลอดภัยที่เพียงพอจากการศึกษาในมนุษย์

• คำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญ: แนะนำให้หยุดใช้ยา GLP-1 ทันที หากทราบว่าตั้งครรภ์ หรือควรหยุดยาก่อนที่จะพยายามตั้งครรภ์ตามระยะเวลาที่แพทย์แนะนำ
• การศึกษาในสัตว์: การศึกษาในสัตว์ทดลองพบว่ายา GLP-1 บางชนิดอาจก่อให้เกิดผลกระทบต่อพัฒนาการของตัวอ่อนและทารกในครรภ์ได้
• ข้อมูลในมนุษย์ที่มีจำกัด: ข้อมูลที่มีอยู่ในปัจจุบันส่วนใหญ่มาจากการตั้งครรภ์ที่เกิดขึ้นโดยไม่ได้ตั้งใจในขณะที่ผู้ป่วยกำลังใช้ยาในกลุ่มนี้ ข้อมูลเหล่านี้ไม่ได้แสดงให้เห็นถึงความเสี่ยงที่เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญของความพิการแต่กำเนิดที่รุนแรง หากมีการสัมผัสยาในช่วงไตรมาสแรกของการตั้งครรภ์โดยไม่ได้ตั้งใจ อย่างไรก็ตาม ข้อมูลเหล่านี้ยังมีจำนวนน้อยมาก

หากอยู่ในช่วงวางแผนหรือสามารถตั้งครรภ์ได้และกำลังใช้ยา GLP-1 เพื่อควบคุมโรคเบาหวานหรือเพื่อลดน้ำหนัก ควรปรึกษาแพทย์อย่างเคร่งครัด เกี่ยวกับแผนการตั้งครรภ์และการหยุดยา

• การคุมกำเนิด: ควรใช้การคุมกำเนิดที่มีประสิทธิภาพในระหว่างที่ใช้ยา GLP-1 เนื่องจากยาเหล่านี้สามารถเพิ่มโอกาสในการตั้งครรภ์ได้ (โดยเฉพาะในผู้หญิงที่มีภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ หรือ PCOS)
• ช่วงเวลาหยุดยา (Wash-out Period): แนะนำให้หยุดยา GLP-1 ก่อนที่จะพยายามตั้งครรภ์ ตามระยะเวลาที่กำหนด ซึ่งอาจแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับชนิดของยา (โดยส่วนใหญ่จะแนะนำให้หยุด 1-2 เดือนก่อนการตั้งครรภ์)

หมายเหตุสำคัญ: หากหยุดใช้ยาเพื่อลดน้ำหนักก่อนตั้งครรภ์ อาจเกิดภาวะ “น้ำหนักกลับมาเพิ่มขึ้น” ได้ ซึ่งมักเกิดจากปัจจัยด้านพฤติกรรม และภาวะน้ำหนักตัวที่มากเกินไปก็มีความเสี่ยงต่อการตั้งครรภ์เช่นกัน ดังนั้น ควรวางแผนร่วมกับแพทย์เพื่อควบคุมน้ำหนักและสุขภาพโดยรวมก่อนการตั้งครรภ์จึงเป็นสิ่งสำคัญที่สุด

หากคุณเพิ่งทราบว่าตั้งครรภ์ในขณะที่กำลังใช้ยา GLP-1:

1. หยุดยาและปรึกษาแพทย์ทันที:แพทย์จะช่วยประเมินสถานการณ์และแนะนำการดูแลที่เหมาะสม
2. มักไม่ถือเป็นเหตุผลในการยุติการตั้งครรภ์:จากข้อมูลที่มีจำกัด การได้รับยาในช่วงไตรมาสแรกโดยไม่ตั้งใจ มักจะไม่ถือเป็นข้อบ่งชี้ทางการแพทย์สำหรับการยุติการตั้งครรภ์หรือการเฝ้าระวังทารกในครรภ์เพิ่มเติม แต่แพทย์อาจพิจารณาการตรวจติดตามสุขภาพครรภ์ที่เหมาะสม
3. เปลี่ยนไปใช้ยาที่ปลอดภัยกว่า:หากเป็นโรคเบาหวาน แพทย์จะพิจารณาเปลี่ยนไปใช้ยาที่ถือว่าปลอดภัยต่อการตั้งครรภ์ เช่น อินซูลิน เพื่อควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดแทน

• ห้ามใช้ยา GLP-1 ขณะตั้งครรภ์: ยังไม่มีข้อมูลยืนยันความปลอดภัยที่ชัดเจนในมนุษย์
• ต้องวางแผนล่วงหน้า: หากใช้ยาและวางแผนตั้งครรภ์ ให้ปรึกษาแพทย์เพื่อหยุดยาและเปลี่ยนแผนการรักษา
• ปรึกษาแพทย์ทันที: หากตั้งครรภ์โดยไม่ตั้งใจขณะใช้ยา ให้หยุดยาและรีบไปพบแพทย์ทันทีเพื่อรับคำแนะนำและการดูแลที่เหมาะสม

Disclaimer: ข้อมูลนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อให้ความรู้ทั่วไปเท่านั้น และไม่สามารถใช้แทนคำแนะนำ การวินิจฉัย หรือการรักษาทางการแพทย์จากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญได้ ควรปรึกษาแพทย์หรือบุคลากรทางการแพทย์เสมอสำหรับคำถามหรือข้อกังวลใดๆ เกี่ยวกับการรักษาทางการแพทย์เฉพาะบุคคล